Fizjoterapia w stomatologii • Dental Sense Medicover

Jakie są przyczyny problemów ze stawem skroniowo-żuchwowym? Jak działa fizjoterapia w stomatologii? Czy żucie gumy może mieć niekorzystny wpływ na zgryz? W naszym najnowszym artykule, autorstwa fizjoterapeutów z Dental Sense Medicover, znajdzie odpowiedzi na te i wiele innych pytań.

1. Jakie są najczęstsze przyczyny problemów ze stawem skroniowo-żuchwowym?
Najczęściej występujące powody to:
niewyrównane wady zgryzu,
przetrwały niemowlęcy odruch przełykania,
długotrwały stres,
uraz głowy oraz szyi,
skrzywiona przegroda nosa i związane z tym zaburzenia oddychania,
problemy z układem pokarmowym,
zaburzenia tkanki łącznej oraz zaburzenia hormonalne.

2. Jakie są najczęstsze objawy problemów ze stawem skroniowo-żuchwowym?
Do najczęstszych objawów zaliczamy: bóle w obrębie mięśni żujących – w okolicach policzków oraz skroni, a także samych stawów. Często występujące podczas jedzenia lub mówienia. Oprócz tego bardzo często występują bóle twarzy i głowy, lokalizujące się w okolicy potylicy, skroni, czoła czy gałek ocznych. Zdarzają się również objawy obejmujące uszy, takie jak ból ucha, częste zatykanie lub szumy/uczucie piasku w uszach. Oprócz objawów bólowych, mogą pojawić się odgłosy trzasków lub trzeszczenia w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych, lub nawet blokowanie się żuchwy, uniemożliwiające szersze otwarcie ust. Alarmujące powinno być również uczucie bardzo napiętej, zmęczonej buzi, zwłaszcza po przebudzeniu.

3. Czy problemy związane z dysfunkcją stawu skroniowo-żuchwowym mogą wywoływać inne dolegliwości/schorzenia? Jeśli tak to jakie?
Wśród pacjentów ze stwierdzoną dysfunkcją stawów skroniowo-żuchwowych możemy zaobserwować nieco częstsze współwystępowanie schorzeń/dolegliwości takich jak:
napięciowe bóle głowy lub migrenowe bóle głowy,
obturacyjny bezdech senny,
szumy uszne lub problemy ze słuchem,
astma,
choroba zwyrodnieniowa stawów,
dysfunkcje tarczycy,
zaburzenia depresyjne lub lękowe,
zawroty głowy lub zaburzenia równowagi,
kseroftalmia (zespół suchego oka),
przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych,
dolegliwości bólowe kręgosłupa szyjnego,
przewlekły stres,
COPC (ang. Chronic Overlapping Pain Conditions).

4. Czy żucie gumy może być szkodliwe dla stawu skroniowo-żuchwowego?
W przypadku współwystępujące dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych żucie gumy może być szkodliwe. W warunkach prawidłowych kontakty międzyzębowe występują, wyłącznie podczas jedzenia, nawet tysiąckrotnie w ciągu doby i kumulując się dają całościowy czas kontaktu, który wynosi około 1 godziny dziennie. Jedną z parafunkcji, czyli szkodliwych nawyków ruchowych narządu żucia, jest właśnie nadmierne żucie gumy. Taka aktywność w znaczący sposób wydłuża czas kontaktów międzyzębowych w związku z czym zwiększa napięcie mięśni narządu żucia oraz obciążenie stawów skroniowo-żuchwowych, co może skutkować nasileniem się dolegliwości związanych z zaburzeniami stawów skroniowo-żuchwowych.

5. Na czym polega deprogramacja Koisa?
Deprogramacja Kois’a to procedura polegająca na „przeprogramowaniu pamięci” mięśni narządu żucia. Jej celem jest odnalezienie optymalnego ustawienia głów żuchwy w stawach skroniowo-żuchwowych (relacja centralna), która będzie podstawą w planowaniu dalszego leczenia. Sam proces deprogramacji trwa zazwyczaj od 2 do 4 tygodni. W trakcie jego trwania deprogramator można zdejmować tylko na czas jedzenia oraz mycia zębów. Już na tym etapie często dochodzi do redukcji dolegliwości bólowych związanych z okolicą stawów skroniowo-żuchwowych.
Deprogramacja składa się z kilku etapów:
badania stawów skroniowo-żuchwowych oraz pobrania wycisków,
oddania deprogramatora (specjalnej ruchomej platformy obejmującej górne zęby oraz podniebienie twarde),
rejestracji zgryzu po zakończonym procesie deprogramacji,
analizy zwarcia,
ustalenia planu leczenia.

6. Czy rehabilitacja stawu skroniowo-żuchwowego pozwala usunąć bruksizm?
Współczesne metody fizjoterapeutyczne znajdują zastosowanie nie tylko w leczeniu pacjentów z dysfunkcjami narządu ruchu. Obecnie fizjoterapia rozwija się w wielu kierunkach, a bez wątpienia jednym z bardziej interesujących jest rehabilitacja stomatologiczna, która swoim zasięgiem obejmuje na przykład leczenie bruksizmu.
Obecny stan wiedzy klasyfikuje bruksizm jako fenomen o niesamowicie złożonej etiologii. Wiemy, że może mieć on związek z zaburzeniami psychicznymi, chorobami układu oddechowego, sercowo-naczyniowego, hormonalnego czy nerwowego, a także może powstawać w związku z przyjmowaniem niektórych substancji chemicznych. W związku z powyższym, leczenie bruksizmu powinno być procesem interdyscyplinarnym, angażującym specjalistów między innymi z zakresu fizjoterapii, stomatologii czy psychologii. W przypadku bruksizmu równie istotne jest uświadomienie sobie istnienia szkodliwych nawyków wzmagających niepożądane objawy oraz ich eliminacja w codziennym funkcjonowaniu.

7. Do czego mogą prowadzić nieleczone schorzenia stawu skroniowo-żuchwowego?
W przypadku nieleczenia schorzeń stawów skroniowo-żuchwowych może dojść do nasilenia się obecnych dolegliwości (np. bezbolesne trzaski mogą stać się bolesne), a także do pojawienia się nowych objawów lokalnych, związanych stricte z narządem żucia (np. patologiczne starcie lub rozchwianie zębów), czy też objawów globalnych, wpływających na całe ciało. Wśród tych ostatnich należy wymienić:
napięciowe bóle głowy lub migrenowe bóle głowy,
drętwienia twarzy, uszu, ramion i kończyn górnych oraz odległe objawy bólowe w obrębie całego ciała,
objawy o charakterze „usznym” takie jak: szumy uszne, zawroty głowy czy zaburzenia słuchu,
objawy o charakterze ocznym takie jak: promieniowanie bólu do oka i oczodołu, zmniejszenie ostrości widzenia czy łzawienie bez widocznej przyczyny,
objawy związane z długotrwałym przyjmowaniem środków przeciwbólowych takie jak uszkodzenia narządów wewnętrznych.
W przypadku podjęcia decyzji o leczeniu schorzeń stawów skroniowo-żuchwowych, niezbędna może okazać się odbudowa protetyczna zgryzu, poprzedzona deprogramacją lub szynoterapią oraz specjalistyczną fizjoterapią.

8. Czy po zaobserwowaniu u siebie problemów w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego należy udać się do stomatologa, czy od razu do fizjoterpauty?
Pierwszą wizytę z problemem SSŻ można zacząć od spotkania z fizjoterapeuta/osteopata.
Wstępna diagnoza i rozpoznanie czy problem związany jest zaburzeniem funkcji czy struktury ułatwi dalszy proces leczania we współpracy ze stomatologiem.

9. Jak długo trwa rehabilitacja?
Forma rehabilitacji, a także częstotliwość oraz długość trwania poszczególnych terapii, są indywidualnie dobierane do potrzeb każdego pacjenta. Zależeć będą od zaawansowania problemów w obrębie narządu żucia, oraz od ewentualnych dolegliwości współistniejących. Ogólnie można jednak przyjąć, że u Pacjentów którzy borykają się z przewlekłym bólem- po około 5 wizytach, powinna pojawić się zdecydowana ulga w zakresie natężenia objawów bólowych.
Najczęściej proces fizjoterapii rozpoczynamy od spotkań (3-5 razy) 1 raz w tygodniu. Po tym czasie, można stopniowo wydłużać interwały między terapiami. Jednorazowo fizjoterapia trwa od około 40 minut do 1 godziny. Jeśli jest konieczność połączenia fizjoterapii z leczeniem stomatologicznym (np. Szyną zgryzową) cały proces może trwać 3-6 miesięcy.

10. Czy ćwiczenia można wykonywać samodzielnie w domu?
Jak najbardziej! Każdy Pacjent instruowany jest zarówno co do samokontroli w zakresie pozycji zębów czy języka, a także co do indywidualnie dobranych ćwiczeń. Zaangażowanie Pacjenta w swój proces leczenia- regularne wykonywanie zaleconych ćwiczeń oraz zmiana nieprawidłowych nawyków- jest elementem koniecznym do osiągnięcia, trwałych i stabilnych rezultatów.

11. Czy wykonywanie ćwiczeń wymaga specjalnych przyrządów?
Większość ćwiczeń jest niezmiernie prosta, zajmuje niewiele czasu i nie wymaga użycia żadnych przyrządów. Ważne jest aby Pacjent mógł wykonywać je, nieraz kilkukrotnie w ciągu dnia, dlatego konstruowane są w jak najmniej skomplikowanej formie. Zdarza się, że włączamy do autoterapii nieskomplikowane przedmioty dnia codziennego, które każdy znajdzie w swoim domu.

12. Czy rehabilitacja może być prowadzona równolegle z leczeniem stomatologicznym i ortodontycznym?
Zdarzają się sytuacje, że niektóre dolegliwości Pacjenta powinny zostać wyleczone, przed rozpoczęciem leczenia stomatologicznego. Tak jest np. w przypadku dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych. Rehabilitacja narządu żucia czasami jest koniecznym procesem przygotowawczym do procesu leczenia ortodontycznego. Dzięki temu, leczenie może przebiegać bez bólu oraz w sprawniejszy, stabilniejszy sposób.
Najczęściej jednak, kiedy stwierdzamy konieczność wprowadzenia rehabilitacji w proces leczenia stomatologicznego, po początkowej fazie przygotowawczej, obie terapie (fizjoterapia i stomatologia) mogą przebiegać równolegle.

13. Czym jest zespół Costena i jak to leczyć?
Zespół Costena jest inna nazwą dla dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych. Wiąże się on z ich nieprawidłową funkcją i najczęściej objawia się bólem w obrębie samych stawów, jak i wszystkich tkanek otaczających staw. Charakterystyczna jest tkliwość dotykowa okolicy stawu (miejsce na twarzy, tuż przed uchem) oraz bóle żuchwy promieniujące często do czoła, skroni, uszu, oczu, a czasem i potylicy. Ból nasila się podczas jedzenia czy mówienia. Podczas ruchów żuchwą, czasami słyszalne są trzaski czy przeskoki w stawach (w okolicy uszu). Zdarza się również ograniczenie możliwości otwierania ust. Leczenie powinno przebiegać interdyscyplinarnie. Ze względu na złożoność przyczyn pojawienia się zespołu Costena, konieczna jest współpraca fizjoterapeuty oraz stomatologa. Często również laryngologa, logopedy oraz psychologa. Leczenie polega na przywróceniu prawidłowej funkcji stawów, mięśni, języka oraz zgryzu. Nieraz konieczne jest podjęcie psychoterapii aby nauczyć się zarządzać stresem, oraz świadomie pozbywać się napięć z całego organizmu. Fizjoterapia będzie opierała się o terapię manualną, fizykoterapię i ćwiczenia. Stomatolog będzie mógł stworzyć szynę zgryzową (na zęby górne lub dolne) do noszenia tylko w nocy lub całą dobę. Czasami konieczne będzie przebudowanie zgryzu (leczenie ortodontyczne lub protetyczne).